Wandelend door de decemberstraten vol warme lichten en feestelijke decoraties, is het moeilijk om je een kerstboom voor te stellen zonder die schitterende kerstballen. Maar wie had ooit bedacht om een glanzende bol in een boom te hangen? Het verhaal van de kerstbal is verrassend.
De wortels in Duitsland
Het begint allemaal in het Duitsland van de 16e eeuw, waar de kerstboom al een geliefd symbool van de feestdagen was. In die tijd versierden mensen hun bomen met eetbare lekkernijen: appels, noten en koekjes. De appel had een bijzondere betekenis, want hij verwees naar de vrucht uit het paradijsverhaal. Maar zoals dat gaat met echte appels, lieten ze soms te wensen over: ze waren niet altijd beschikbaar of zagen er niet zo fraai uit.
Hier komt het kleine stadje Lauscha in beeld. Dit plaatsje, gelegen in de bosrijke deelstaat Thüringen, was een centrum van glasblaaskunst. Dit charmante dorp met zijn idyllische heuvels en bossen werd al sinds de 16e eeuw bewoond door glasblazers die hun ambacht van generatie op generatie doorgaven. De inwoners van Lauscha waren meesters in het smelten, blazen en vormen van glas, en stonden bekend om hun innovatieve technieken.
Rond 1847 besloot een slimme glasblazer in Lauscha dat hij de appels en andere boomversieringen kon nabootsen in glas. Zo ontstonden de eerste glazen kerstballen – prachtig, duurzaam (maar wel breekbaar…) en veel glanzender dan het origineel. De glasblazers ontwikkelden speciale mallen en technieken om de bollen een perfecte vorm en sprankelende uitstraling te geven. Dankzij het vakmanschap van de glasblazers in Lauscha groeide deze nieuwe decoratie uit tot een ware kunstvorm.
Lauscha werd al snel beroemd om zijn glazen kerstversieringen. De lokale werkplaatsen produceerden niet alleen kerstballen, maar ook glazen kralen, figuren en slingers. Elk stuk werd met de hand gemaakt en vaak beschilderd met schitterende kleuren en details. De traditie sloeg al snel aan en verspreidde zich door heel Duitsland en daarbuiten.
De reputatie van de Duitse glasblazers uit Lauscha groeide snel. Rond het midden van de 19e eeuw werd Lauscha een belangrijk exportcentrum voor kerstballen. Vooral in de opmaat naar de feestdagen trokken handelaren naar dit dorp om de delicate glazen kunstwerken in te kopen. Duitse emigranten namen de traditie mee naar nieuwe landen, en de kerstbal werd een wereldwijd fenomeen. Maar Duitsland bleef de standaard zetten met de fijnste ontwerpen en technieken.
Toerisme in Lauscha vandaag
Ook vandaag de dag is Lauscha een geliefde bestemming voor toeristen die geïnteresseerd zijn in glasblaaskunst, traditionele ambachten en kerstdecoraties. Dit charmante Duitse stadje biedt verschillende bezienswaardigheden en activiteiten die de rijke geschiedenis van het glasblazen tot leven brengen:
- Glasblaasworkshops
Bezoekers kunnen deelnemen aan workshops waar ze zelf glas kunnen blazen. Dit biedt een unieke kans om de technieken te leren die generaties lang in Lauscha zijn doorgegeven. - Glasmusea
Lauscha herbergt een museum dat volledig gewijd is aan de kunst van het glasblazen en de geschiedenis van de kerstbal. Het Museum für Glaskunst toont prachtige historische glaswerken en biedt inzicht in hoe de traditie van kerstballen is ontstaan. - Kerstmarkten
Vooral in de adventsperiode trekt Lauscha veel bezoekers naar zijn sfeervolle kerstmarkten. Hier kunnen toeristen authentieke handgemaakte glazen ornamenten en andere ambachtelijke producten kopen, rechtstreeks van de makers. - Glasfabrieken en ateliers
Veel traditionele glasfabrieken in Lauscha openen hun deuren voor rondleidingen. Hier kunnen toeristen de meester-glasblazers aan het werk zien en ontdekken hoe kerstballen en andere decoraties worden gemaakt. - Natuur en omgeving
Lauscha ligt in het schilderachtige Thüringer Woud, dat uitnodigt tot wandelingen en ontspanning. Voor wie natuur en cultuur wil combineren, biedt de regio een prachtig decor. - Historische winkeltjes
In het stadje zelf bevinden zich kleine winkels waar unieke, handgemaakte glazen kunstwerken worden verkocht. Het is een geweldige plek om een authentiek souvenir te bemachtigen.
Amerika omarmt de kerstbal
De populariteit van de glazen kerstbal kreeg in de 19e eeuw een flinke boost toen Duits-Amerikaanse immigranten de gewoonte meenamen naar de Verenigde Staten. Rond dezelfde tijd werd de kerstboom als traditie steeds meer een wereldwijd fenomeen. Het was echter F.W. Woolworth, de Amerikaanse retailpionier van het gelijknamige grootse warenhuis, die ervoor zorgde dat de kerstbal echt grootschalig werd. In de jaren 1880 begon hij met het importeren van kerstballen uit Lauscha en binnen korte tijd werden ze een vaste waarde in bijna elk huishouden.
Van ambacht naar massaproductie
De originele kerstballen werden met de hand geblazen en beschilderd. Elke bal was uniek en een kunstwerk op zich. Maar met de opkomst van massaproductie veranderde dat. Fabrieken begonnen kerstballen in grote hoeveelheden te maken, en nieuwe materialen zoals plastic en metaalfolie maakten het mogelijk om allerlei vormen, kleuren en ontwerpen te realiseren. Wat begon als een delicate glazen bol, die snel kan breken, groeide uit tot een oneindige variatie aan versieringen, van sprankelende sneeuwvlokken tot stripfiguren van verschillende onbreekbare materialen.
Toch blijven de originele, handgemaakte kerstballen uit Duitsland gewild. Ze worden nog steeds geproduceerd door ambachtslieden in Lauscha en andere plaatsen, en elk jaar trekken verzamelaars van over de hele wereld naar markten in Duitsland om deze authentieke decoraties te kopen.
De magie van de kerstbal vandaag
Hoewel de moderne kerstbal niet altijd meer van glas is, blijft de traditie onverminderd sterk. Voor veel mensen zijn kerstballen niet zomaar decoratie – ze vertellen verhalen. Misschien is het die ene rode bal van oma, die elk jaar een ereplaats krijgt, of de glinsterende bal uit dat bijzondere reisjaar. Ze brengen kleur en betekenis in de donkere dagen.
Een glinsterende erfenis
De kerstbal is uitgegroeid tot veel meer dan een decoratief element. Het is een symbool van traditie en vernieuwing, een herinnering aan hoe creativiteit ons door de eeuwen heen heeft verbonden. Duitsland, en in het bijzonder Lauscha, heeft hierin een onmiskenbare rol gespeeld. Dus de volgende keer dat je een kerstbal in je boom hangt, bedenk dan dat je deel uitmaakt van een eeuwenoude geschiedenis die begon met een Duitse glasblazer die het alledaagse transformeerde in iets magisch.
Misschien ook interessant: De Lauscha-glasblaasroute →
Huisjes Duitsland.nl → (Alle huisjes in heel Duitsland)